Kime HPV-DNA, Kime Smear Testi Yapılmalıdır?

Doç. Dr. Cihan Çetin: Serviks kanseri tarama programlarında HPV-DNA testi ve PAP Smear testi var, bunlar arasında nasıl tercih yapıyoruz? Kimlere HPV-DNA, kimlere smear testi yapılmalıdır?

Doç. Dr. Tolga Taşçı: Smear testi çok eskiden beri 1940’lı yılların sonundan itibaren tüm dünyada kullanılan ve gerçekten de rahim ağzı kanserinden ölümleri neredeyse %50 azaltmış olan bir test. Dolayısıyla da günümüzde hala değerini koruyor, ancak %50 oranında azaltmış olması diğer yarısının da atlanabildiğini işaret ediyor. Dolayısıyla bizim daha hassas, daha özgün bir teste ihtiyacımız var. HPV virüsüyle rahim ağzı kanseri arasındaki çok güçlü ilişki ortaya çıktıktan sonra    “Acaba HPV’nin kendisine baksak daha çok hastayı ileri incelemeyle  daha erken tanıyabilir miyiz?” diye sorular sorduk ve yaklaşık 20 yıl önce bu sorunun cevabını bulduk:

Gerçekten de  HPV-DNA testini artık biz primer taramada kullanabiliyoruz. Ama bunun da bir takım sınırlamaları var, nedir bunlar? HPV çok yaygın bir virüs, çok yaygın bir virüs olduğu için çok fazla pozitif bulunuyor ve bu kadar fazla pozitif hastayı değerlendirmek oldukça zor ve birçok insan bunun için gereksiz endişelere kapılabiliyor. 

Doç. Dr. Cihan Çetin: HPV-DNA’nın farklı tipleri var. Kimi zaman DNA testi istendiğinde HPV-DNA düşük riskli ya da yüksek riskli grup içi taramalar yapılıyor laboratuarlarda. Bu konuda neler düşünüyorsunuz?

Doç. Dr. Tolga Taşçı: Öncelikle HPV-DNA testini bir yaş aralığında yapmak gerekli. Çünkü özellikle ilk cinsel hayata başladığımız zaman HPV virüsü sıklığı çok fazla. Dolayısıyla en az 30 yaşından itibaren HPV-DNA testini primer taramada kullanmayı tercih ediyoruz. Zaten düşük risklere bakmıyoruz, bakmamız da lazım. Çünkü kişi büyük bir risk teşkil etmiyor. Dolayısıyla bizim aslında HPV-DNA testini isterken gerçekten sonuçlarını değerlendirebileceğimiz testi istememiz gerekiyor. Dünyaca kabul edilmiş yaklaşık 13 tane HPV-DNA tipine bakan testleri kullanmamız gerekli. Daha fazla tip belirten testlerden özellikle kaçınmamız gerekiyor çünkü bu gereksiz endişe, gereksiz kafa karışıklığına yol açabiliyor.

Doç. Dr. Cihan Çetin: DNA testini ne sıklıkla yapmak lazım, smear testini hangi sıklıkla yapmak lazım?    

Doç. Dr. Tolga Taşçı: Eğer primer taramadan bahsediyorsak yani herhangi bir kanser öncesi bir hastalık öyküsü olmayan bir hastadan bahsediyorsak o zaman taramaya 21 yaşında başlamak lazım. 21 yaşında cinsel olarak aktif bir kadın sadece smear’le taranır. Bu grupta HPV – DNA sıklığı çok fazla dolayısıyla eğer bunlarda da HPV’ yi rutin kullanırsak aslında kendi kendine iyileşecek bir sürü HPV‘yi gereksiz yere saptamış olur, insanları boşuna strese sokmuş oluruz. Dolayısıyla da boşu boşuna bir sürü tedavi yöntemi kullanılmasına sebep oluruz. 

21-30 yaş arasında 3 yılda bir smear testi yapılması gerekir.

30 yaşından sonra da hem HPV-DNA hem de Smear’i 5 yılda bir kullanmamız yeterli olur. 

Doç. Dr. Cihan Çetin: Eskisi gibi o zaman her yıl smear almaya gerek yok. 

Doç. Dr. Tolga Taşçı: Aslında hiç bir zaman her yıl smear diye bir şey yoktu, ama her yıl smear testi dünyada sıklıkla kadın doğum uzmanlarının bizlerin başvurduğu bir yöntem. Neden buna başvuruyoruz? Smear testi gerçekten normal olmasına rağmen birkaç yıl içerisinde kanser olan hastalarımız oluyor ve biz biliyoruz ki Smear bütün hastalıkları yakalayamıyor. Mantığımız şu, hastamızı düşünüyoruz yani her yıl çağıralım ki bir şeyler atlamayalım. Ama çalışmalar şunu göstermiş 3 yılda bir çağırmanızla her yıl çağırmanız arasında çok ciddi bir fark yok dolayısıyla 3 yılda bir smear yeterli.

Doç. Dr. Cihan Çetin: Gebelerde serviks kanseri tarama gerekli midir? Tarayacaksak nasıl taramamız lazım? Bir değişiklik var mı gebelerde?

Doç. Dr. Tolga Taşçı: Yok, bunun için özel bir durum teşkil etmiyor dediğim gibi her kadın belli yaş aralıklarına göre belli sıklıkla taranmalıdır. Eğer gebe bize başvurduğunda son üç yıl gibi bir yakın zamanda bir smear yoksa smear almak için gebeliğin bitimini beklemememiz gerekir gebeyken de almamız gerekir. Yaşı smear gerektiriyorsa smear, HPV-DNA gerektiriyorsa HPV-DNA’ yla tarayabiliriz. 

Doç. Dr. Cihan Çetin: Gebelik sırasında smear almamızın bir zararı yok anladığım kadarıyla değil mi? Bundan dolayı olacak ufak kanamalarda hiçbir problem yaratmayacaktır. 

Doç. Dr. Tolga Taşçı: Hiç endişe etmeye gerek yok. Smear testi gebelikte servikste yani rahim ağzında bir hassasiyet yaratabilir, ufak kanamalar olabilir. Gebeyi önceden uyarmanın faydası olacaktır.

Doç. Dr. Cihan Çetin: Menopoz dönemindeki hastaları konuşacak olursak bu dönemde taramalara nasıl devam etmeliyiz ya da artık bırakmalı mıyız? 

Doç. Dr. Tolga Taşçı: Menopozunda tek başına rahim ağzı kanserini arttırıcı bir etkisi yok sadece yaşın beraberinde getirmiş olduğu risk artışı var. Hastanın menopozda olup olmaması rahim ağzı kanser tarama sıklığını değiştirmez ama kanser tarama testlerinden bir tanesinde anomali saptandığında hasta menopozda ise bunun altında bir hastalık çıkma olasılığı daha fazla olabilir, o yüzden daha dikkatli olmamız lazım. 

Doç. Dr. Cihan Çetin: Kanser taramasını artık bırakabileceğimiz bir yaş var mı?

Doç. Dr. Tolga Taşçı: Eğer bir kadın 65 yaşına kadar hayatında hiç anormal smeari olmamışsa yani aldırdığı bütün smearler hep temiz çıkmışsa bundan sonra smear aldırmasına veya HPV-DNA testi yaptırmasına gerek yoktur.

Doç. Dr. Cihan Çetin: Peki, tarama yapmamızın amacı nedir? Taramayı yapmamız bize ne katıyor?

Doç. Dr. Tolga Taşçı: Servikal kanserin çok özgün bir özelliği var, servikal kanser erken yakalamadan da önce henüz olmadan da yakalanabilecek bir kanser. Dolayısıyla çok küçük bir operasyonla çok zahmetsiz bir operasyonla tedavi edilebilecek bir hastalık. Eğer bu aşamada yakalanmadıysa gerçekten ölümcül olabiliyor, dünyada her yıl onlarca  kadın maalesef servikal kanserden dolayı kaybediliyor. Dolayısıyla taramayla biz şimdiye kadar olduğu gibi bundan sonra da yüzbinlerce kadının hayatını kurtarabiliriz.